भारतीय नौसेनाको युद्धपोत आईएनएस सतपुरा यसै महिना अमेरिका पुगेको छ। स्वतन्त्रताको ७५ वर्षको अवसरमा आयोजित अमृत महोत्सवमा सहभागी हुन यो युद्धपोत अमेरिकाको सान डिएगो पुगेको थियो ।
भारतीय नौसेनाको युद्धपोत उत्तर अमेरिकाको पश्चिमी तटमा पुगेको यो पहिलो पटक हो । यस अवसरलाई विशेष बनाउन अमेरिकाका लागि भारतीय राजदूत तरनजीत सिंह सन्धु आफैं सान डिएगो पुगेर भारतीय युद्धपोत आईएनएस सतपुरामा चढेका छन् ।
सन्धुसँग अमेरिकी नौसेना सचिव कार्लोस डेल टोरो पनि उपस्थित थिए। आईएनएस सतपुराको अमेरिकी भ्रमण भारतीय नौसेनाले छ महाद्वीप, तीन महासागर र छवटा विभिन्न समय क्षेत्रहरूमा युद्धपोतहरूको रणनीतिक तैनाथीको भाग थियो। भारतले स्वतन्त्रताको ७५ वर्ष पूरा गरेको अवसरमा आफ्नो नौसेना विश्वको जुनसुकै भागमा पनि सञ्चालन गर्न सक्षम रहेको देखाएको छ ।
आईएनएस सतपुरा भारतीय नौसेनामा सम्मिलित शिवालिक क्लास स्टेल्थ बहु-भूमिका फ्रिगेट हो। यो अघिल्लो तलवार श्रेणीको युद्धपोतको तुलनामा अत्याधुनिक स्टेल्थ विशेषताले सुसज्जित छ। यति मात्र होइन, यो युद्धपोत शत्रुको रणनीतिक लक्ष्यमा आक्रमण गर्न धेरै नयाँ शक्तिशाली हतियार प्रणालीले सुसज्जित छ।
सन् २०१० सम्म यस युद्धपोतको धेरै समुद्री परीक्षण पनि गरिएको थियो। यस अवधिमा आवश्यकतालाई मध्यनजर गर्दै केही परिवर्तन पनि गरिएको थियो । त्यसपछि, आईएनएस सतपुरालाई २० अगस्ट २०११ मा विशाखापट्टनमको पूर्वी नौसेना कमाण्डमा नियुक्त गरिएको थियो।
आईएनएस सतपुरासँग रूसी, भारतीय र इजरायली हतियार प्रणाली संग सुसज्जित छ। जसमा ७६ एमएम ओटोब्राडा नेभल गन, क्लब र ब्रह्मोस सुपरसोनिक एन्टी-शिप मिसाइल, श्टील-१ एन्टि-एयरक्राफ्ट मिसाइल, आरबीयू-६००० एन्टि-सबमरिन रकेट लन्चर र ६-३२४ एमएम आईएलएएस ३ (२ ट्रिपल) टार्पेडो समावेश छन्। यसमा ३२ सेल ठाडो प्रक्षेपण प्रणाली पनि छ, जसमा बराक मिसाइलहरू तैनाथ छन्। यसबाहेक, AK-630 मा क्लोज-इन वेपन सिस्टम (CIWS) पनि जडान गरिएको छ। युद्धपोतमा दुईवटा HAL ध्रुव वा Sea King Mk.42B हेलिकप्टर छन्।
शिवालिक वर्गका युद्धपोतहरूमा संयुक्त डिजेल वा ग्यास प्रणोदन प्रणाली प्रयोग गरिएको छ। यस्तो प्रोपल्सन प्रणाली प्रयोग गर्ने भारतीय नौसेनामा यो पहिलो श्रेणी हो। यसको गियरबक्स एल्कन इन्जिनियरिङले डिजाइन र निर्माण गरेको हो। यस वर्गका मुख्य विशेषताहरूमा स्टेल्थ सुविधा र ग्राउन्ड आक्रमण क्षमता समावेश छ।
यी युद्धपोतहरू संरचनात्मक, थर्मल र ध्वनिक स्टिल्थ सुविधाहरूले सुसज्जित छन्। यस वर्गका युद्धपोतहरूले आफ्नो नेटवर्कको लागि 10 Gigabit LAN प्रयोग गर्छन्। यस वर्गका युद्धपोतहरूले थप फराकिलो आवासको साथसाथै चालक दलको आरामलाई पनि जोड दिन्छन्। थप रूपमा, INS शिवालिक भारतीय नौसेनाको पहिलो जहाज हो जसमा चपाती र डोसा बनाउने मेसिनहरू समावेश छन्।
शिवालिक क्लासको निर्माण भारतीय नौसेनाका लागि स्टिल्थ(विशेष युद्धपोतहरूको आवश्यकता पूरा गर्न १९९० मा परिकल्पना गरिएको थियो। यस वर्गका युद्धपोतहरू भारतमा डिजाइन र निर्माण गरिनु पर्ने थियो। यसको डिजाइन नौसेना डिजाइन निर्देशनालयले तयार पारेको हो । ५००० टन स्टिल्थ फ्रिगेटहरू (प्रोजेक्ट १७) उन्नत सिग्नेचर सप्रेसन र सिग्नेचर व्यवस्थापन सुविधाहरूले सुसज्जित छन्। भारतीय नौसेनाले सन् १९९९ मा यस वर्गका तीन युद्धपोत निर्माणका लागि अर्डर दिएको थियो । यस वर्गको युद्धपोतमा यस्ता धेरै विशेषता छन्, जसलाई पहिलो पटक समावेश गरिएको छ ।
