काठमाण्डौ ।
तपाईं आफ्नो कामको सबैभन्दा खराब दिनको कल्पना गर्नुहोस् । अनि त्यसलाई ३१ अङ्कले गुणन गर्नुहोस् । पक्कै पनि त्यसले तपाईंलाई सन् २००१ को अप्रिल ११ तारिखमा अमेरिकी सामोआको राष्ट्रिय फुटबल टोलीका गोलरक्षक निकी सलापुले अनुभव गरेको निराशाजनक क्षणको नजिक पुर्याउने छ ।
त्यसपछि तपाईंको मनले थोरै भए पनि राहत महसुस गर्नेछ । विश्व फुटबलको इतिहासमा यो त्यही मिति हो, जुन अमेरिकी सामोआका गोलरक्षक निकी सलापु आफ्नो स्मरणबाट सधैँका लागि मेटाउन चाहन्छन् । तर उनका लागि त्यो याद मेटाउनु त्यही सहज भने छैन ।
तिथि–मिति निकै पछाडि छुटिसकेका छन् । तर, गोलरक्षक निकी सलापु भन्छन्, ‘अहिले पनि धेरै जिज्ञासु अपरिचित अनुहारहरू मलाई त्यो घटनाको विषयमा बारम्बार प्रश्न गरिरहन्छन् ।’ आखिर कस्तो निराशाजनक क्षणको सामना गरेका थिए त, निकी सलापुले सन् २००१ को अप्रिल ११ तारिखमा ।
खासमा सन् २००२ को फिफा विश्वकप फुटबल दुई एसियाली राष्ट्र दक्षिण कोरिया र जापानमा संयुक्त रूपमा आयोजना हुँदै थियो । त्यही विश्वकपका लागि ओसेनिया क्षेत्रको छनोट प्रतियोगिता सञ्चालन भइरहेको थियो । ओसेनिया क्षेत्रको छनोट प्रतियोगिताको समूह ‘ए’ मा अस्ट्रेलिया, फिजी, टोङ्गा, सामोआ र अमेरिकी सामोआ गरी पाँचवटा राष्ट्र परेका थिए । अस्ट्रेलिया र अमेरिकी सामोआबिचको छनोट खेल सन् २००१ को अप्रिल ११ तारिखमा खेलिएको थियो ।
त्यो खेलमा बलियो अस्ट्रेलियाले तुलनात्मक कमजोर प्रतिद्वन्द्वी अमेरिकी सामोआलाई ३१–० गोलको विशाल अन्तरले हराएको थियो । त्यो विश्वकप छनोट फुटबल इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो अन्तरको हार थियो । त्यतिबेला अमेरिकी सामोआको गोलरक्षकको भूमिका थिए, उनै निकी सलापु ।
करिब तीन हजार दर्शकमाझ खेलिएको त्यो खेलमा गोलरक्षक निकी सलापुले कुनै स्ट्राइकरभन्दा पनि बढी व्यस्त बन्नु परेको थियो । खेल सुरु भएको नौ मिनेटसम्म त अवस्था समान्य नै थियो । तर, त्यसपछि भने अस्ट्रेलियन खेलाडीले एकपछि अर्को गोल गर्दै गोलरक्षक निकी सलापुलाई जीवनभर भुल्न नसक्ने एउटा खराब याद दिएका थिए ।
अस्ट्रेलियन खेलाडीले निर्धारित समयको १०औँ, १२औँ, १३औँ, १४औँ, १७औँ र १९औँ मिनेटमा अमेरिकी सामोआको पोस्टमा एकपछि अर्को गोल गरेका थिए । यसरी निर्धारित समयको खेल सकिनुभन्दा एक मिनेट अघिसम्म अमेरिकी सामोआले निरन्तर गोल खाएको थियो ।
हाल उमेरले ४३ पुगिसकेका गोलरक्षक निकी सलापुको अनुहार अहिले पनि त्यो क्षण सम्झँदा मलिन बन्न पुग्छ । ‘वास्तवमा मेरा लागि त्यो ज्यादै निराशाजनक र अपमानपूर्ण क्षण थियो । खेलपछि आफ्ना साथीहरूसँग आँसु लुकाउन मैले ठुलै सङ्घर्ष गर्नु परेको थियो,’ बीबीसीसँगको कुराकानीमा त्यो क्षणको स्मरण गर्दै उनले भन्छन् ।
गोलरक्षक निकी सलापुका अनुसार, त्यो निराशाजनक नतिजा आउनुका पछाडि धेरै कारणहरू थिए । ‘हो, त्यो खराब नतिजाका पछाडि धेरै कारण थिए । सबैभन्दा ठुलो कारण त एक करोड ९० लाख जनसङ्ख्या भएको अस्ट्रेलियाका अगाडि अमेरिकी सामाओको जनसङ्ख्या केवल ५८ हजार थियो । यति थोरै जनसङ्ख्याबाट छनोट गरेर हामीलाई हतारमा विश्वकप छनोटमा सहभागी गराइएको थियो,’ उनी भन्छन् ।
यसैगरी विश्व फुटबलका लागि अमेरिकी सामाओ आफैमा नयाँ नाम थियो । अमेरिकी सामाओलाई विश्वकप छनोटभन्दा तीन वर्षअघि मात्र विश्व फुटबल महासंघले आफ्नो सदस्यता दिएको थियो । त्यसमाथि प्रशान्त महासागरको यो टापु राष्ट्रको तर्फबाट खेल्न अमेरिकी पासपोर्ट (राहदानी) भएका व्यक्तिलाई मात्र अनुमति दिइएको थियो । यो निर्णय पनि अन्तिम समयमा आएर गरिएको थियो ।
यो नियमका कारण धेरै कम खेलाडी मात्र प्रतियोगिता खेल्न योग्य थिए । त्यसअघि अमेरिकी सामोआ टोलीमा रहेका २० खेलाडीमध्ये निकी सलापुले मात्र विश्वकप छनोटमा सहभागी हुन निर्धारण गरिएको सबै मापदण्ड पुरा गरेका थिए । बाँकी १९ जना खेलाडी टोलीमा स्थान पाउन अयोग्य बनेका थिए ।
‘यस्तो स्थितिमा निराशाजनक नतिजा आउनु स्वाभाविक थियो । त्यसमाथि हामीसँग नयाँ खेलाडी खोज्न केवल दुई साता समय मात्र बाँकी थियो । त्यसैले विश्वकप छनोट खेलमा सहभागी हुन हतारमा खेलाडी खोजिएको थियो र जसोतसो टोली तयार पारिएको थियो,’ गोलरक्षक निकी सलापु विगत सम्झन्छन् ।
त्यतिबेला अमेरिकी सामोआको टोलीमा रहेका अधिकांश खेलाडी स्कुले विद्यार्थी भएको पनि गोलरक्षक निकी सलापुले बताएका छन् । ‘हाम्रो टोलीका अधिकांश खेलाडी स्कुल विद्यार्थी थिए । तीनजना खेलाडीको उमेर त भर्खरै १५ वर्ष पुगेको थियो । हाम्रो टोलीमा रहेका औसत खेलाडीका उमेर केवल १८ वर्ष थियो । टोलीमा म सबैभन्दा बढी उमेरको खेलाडी थिएँ । मेरो उमेर भने २० वर्ष पुगिसकेको थियो,’ उनले भनेका छन् ।
त्यतिबेला विश्वकप छनोटमा अस्ट्रेलियासँग मात्र होइन अमेरिकी सामोआ अन्य राष्ट्रसँग पनि ठुलो गोलअन्तरले पराजित भएको थियो । अमेरिकी सामाओको टोली पहिलो खेलमा फिजीसँग १३–० गोलले र दोस्रो खेलमा समोआसँग ८–० गोलले हारेको थियो ।
अर्कोतिर छनोट प्रतियोगितामा अस्ट्रेलिया सबैभन्दा बलियो टोलीका रूपमा देखिएको थियो । अमेरिकी सामोआका अतिरिक्त अस्ट्रेलियाले टोङ्गालाई २२–० र सामोआलाई ११–० गोलको फराकिलो अन्तरले हराएको थियो ।
‘समग्रमा त्यतिबेला हाम्रो टोली स्कुले विद्यार्थीहरूको टोली थियो । हामीले नमिठो हार भोग्नु स्वाभाविक पनि थियो । यति हुँदा पनि त्यो अपमानलाई भुलाउन मैले १० वर्षसम्म प्रतीक्षा गर्नु पर्यो । अहिले पनि त्यो पीडाले मलाई बेलाबखत लखेट्ने गर्छ,’ उनी भन्छन् ।
त्यतिबेला अमेरिकी सामोआको टोलीले अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा लगातार ३८ खेलमा पराजय भोग्नु परेको थियो । यस क्रममा अमेरिकी सामोआले कुल दुई सय १७ गोल खाएको थियो । अमेरिकी सामोआसँगै एन्डोरा, मोन्टसेराट, सामोआ र सान मारिनो फिफा वरीयताको सबैभन्दा तल थिए ।
विस्तारै अमेरिकी सामोआको फुटबलमा सुधार आउन थाल्यो । डच नागरिक थोमस रोन्जेन अमेरिकी सामोआको प्रशिक्षक नियुक्त भएर आए । उनले टोलीको रणनीति परिवर्तन गरे । प्रशिक्षकको शैलीलाई पनि आधुनिक बनाए । यी सबै कुरा गोलरक्षक निकी सलापुको स्मरणमा अझै ताजा छ ।
त्यसपछि सन् २०११ को नोभेम्बर २३ तारिखमा अमेरिकी सामोआले सन् २०१४ को विश्वकपका लागि छनोट प्रतियोगिता खेलेको थियो । त्यो छनोट खेलमा अमेरिकी सामोआको पहिलो खेल टोङ्गासँग परेको थियो । प्रतिस्पर्धात्मक त्यो खेलमा अमेरिकी सामोआले टोङ्गालाई २–१ गोलले हराएको थियो । त्यो छनोट प्रतियोगिताको अन्य खेलमा पनि अमेरिकी सामोआको प्रदर्शन उत्कृष्ट थियो ।
सन् २०११ को नोभेम्बर २३ तारिखमा खेलिएको छनोट खेलमा टोङ्गालाई हराएपछि मात्र आफूले १० वर्षअघि भोगेको नमिठो हारको अपमानलाई केही हदसम्म भुलेको गोलरक्षक निकी सलापु बताउँछन् । ‘म अस्ट्रेलियासँग ३१ गोल खाएपछि पहिलो पटक फुटबल मैदानमा रोएको थिएँ त्यसको १० वर्षपछि अर्को विश्वकप छनोट खेलमा टोङ्गालाई हराउँदा फेरि आँखाबाट आँसु खस्यो,’ उनी भन्छन् ।
गोलरक्षक निकी सलापु अझै पनि राष्ट्रिय टोलीबाट खेल्छन् । उनका छोरा डिलन पनि पिताकै पदचिह्न पछ्याउने क्रममा छन् । निकी सलापुका छोरा डिलन अहिले अमेरिकी सामोआको यू–१७ टोलीका प्रभावशाली मिडफिल्डर हुन् । -एजेन्सी
